6 DERECELİK MESAFE
“ 6 derecelik mesafe’ şeklinde tanımlanan teoriye göre , dünyadaki herhangi bir insana altı kişi aracılığıyla ulaşmak mümkün “arkadaşın arkadaşı” bağlantılarıyla 6. Basamakta dünyadaki herkes birbirine erişebiliyormuş. Bu önermeyi savunan ve orjinal adı “Six Degrees of Separation” olan “6 Derece Uzak Teorisi”ni ortaya koyan kişi, Macar bir yazar olan Frigyes Karinthy. Günümüzden yaklaşık 90 yıl önce bu teorisini ortaya atan Karinthy, globalleşen dünyada artık her insanın başka bir insana en fazla 5-6 adımda bağlanabileceğini iddia etmiş. tabii bu teori, 90 yıl önce ortaya atılmış. O zamanlar her insanın tanıdık sayısının ortalaması 44 imiş. Günümüzde ise çok daha fazla sayıda insanı tanıyoruz. Dolayısıyla bu süreçte, özellikle de sosyal medya sayesinde, insanlar arasındaki mesafelerin daha da azaldığını belirtmek gerek. Örneğin Facebook verilerine göre, site üzerindeki her kullanıcıya ortalama 3.57 arkadaş uzağız. Bu sayı herkeste farklı olsa da, genel olarak 2.90 ile 4.2 arasında değiştiği belirtilmiş.
Sosyal ağlarda Papa’nın da , sabık başkan Donald Trump’ın da , geçirdiği trafik kazasında hala kafası ne kadar iyiydi diye tartışılan ünlü golfçü Tiger Woods’un da ve bir çok ünlü yıldızın da profili var. İnternet sosyal mesafeleri , hiyerarşileri azaltıyor. Dijital dünya artık ,sınıf ayrımlarının olmadığı ,insanlığın birbirine 3-4 basamakta ulaşabileceği bir dünya vadediyor
Dijital dünyanın 6 basamakta insanların birbirine ulaşabileceğini vadettiği günlerin on yıllar geçti. Günümüzde bir yere ulaşmak, bir şeye ulaşmak artık an meselesi olmuş durumda . Dijitalleşmenin geldiği noktada ‘ulaşmak-ulaştırmak’ kelimeleri dahi tüm ana dillerin sözlüğünde kendine yeni yerler aramaya başladı bile. Nesnelerin interneti ile tüm araçlar birbirine sanal ağlarla bağlanıp iletilmek istenen ne varsa iletilebiliniyor. Işınlanmanın bir tık öncesini yaşıyoruz adeta….
Tüm bunlar gözümüzün içine içine sokulurken biz lojistikçiler Türkiye’ de Ticaret Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğü arasında dijital bir evrakın iletimini sağlayamamanın acısını yaşıyoruz. Ticaret Bakanlığı’ndan aldığın digital bir yetki belgesini Karayolları Genel Müdürlüğü henüz dijitalleşmesini tamamlayamadığı için iletemiyorsun ve Ticaret Bakanlığı’ndan aldığın belgeyi Karayolları Genel Müdürlüğü kapsamında yapılan işlerde kullanamıyorsun. Üstelik bu belge karayollarından yük taşırken geçiş için gerekli olan bir belge…. Allah’tan 11 nisan 2021 günü Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nca ‘karayollarında dijitalleşmeyi başlatıyoruz’ ilanı yapıldı da daha şimdiden bizim özel yük taşıma izin belgesi almamız için gerekli harçtan Ticaret Bakanlığı’nca verilmiş olan muafiyeti Karayolları Genel Müdürlüğü’nün haberdar olacağı ümidi içimizi kapladı. Bu belge ihracat yapan , döviz kazandırıcı işlemde bulunan lojistikçiler için bir nimet de.. Gel bunu birbirini sanal ortamda bulamayan devlet kurumlarına anlat. Ankara’da birer sokak arayla , hatta çoğu zaman aynı sokakta olmalarına bakmayın , birinden diğerine internet erişimi hiç kolay değil..
Lojistikte dijitalleşmenin sadece tedarikçiler arasındaki e-posta trafiğinden ibaret olmadığını artık anlamamız gerekmektedir. 2018 Dünya Bankası Lojistik Performans Endeksi’nde 3.15 puanla Türkiye 47. sırada yer almışken bir önceki 2016 Lojistik Performans Endeksi’nde 34. sırada yer alan Türkiye’nin , 2014 yılında da 30. Sırada olduğu gözönüne alındığında sektörde hızlı gerilemesi açıkça görülmektedir.
2007 yılında yapılan değerlendirme dışındaki diğer değerlendirmelerde kullanılan kriterlere verilen puanlara göre Türkiye ;
“Gümrük” kriterinde 2.71 puanla 58.,
“Altyapı” kriterinde 3.21 puanla 33. ,
“Uluslararası sevkiyatlarda kolaylık” kriterinde ise 3.06 puanla 53.,
“Lojistik Yeterlilik” kriterinde 3.05 puanla 51.,
“Takip ve İzleme” de 3.23 puanla 42. ,
“Zamanında Teslimat” da ise 3.63 puanla 44. sırada olabilmiştir.
Lojistikte doğru erişim kanallarını teknolojinin getirdiği imkanlarla birlikte yakalayıp hız kazanmamız yadsınamaz bir gerçek. Aksi halde endüstrinin 4.0 devrimini yakalayanlar önümüzdeki yıllardaki performans endekslerinde önümüzde yer alacaktır.
Performans endeksine baktığımızda en büyük sorunun gümrüklerde devamla uluslararası sevkiyatlarda kolaylık kriterlerinde yer aldığı görülmektedir. Bu kriterlerde başarı sağlanabilmesi için 90 yıl önce ortaya konan ‘dünyadaki herhangi bir insana 6 basamakta ulaşmak mümkün’ hedefinden yola çıkmak gerekmektedir. Gümrüklerdeki halen yığın evrak sorunları , doğru iletişimin doğru hızda yapılamaması , ilgili kurumlar arası iletişimin olmaması , bazı kurumlarda dijitalleşme sağlanmış iken bazı kurumlarda hala kahverengi takım elbiseli bürokratların hükümdarlığının devam etmesidir. Lojistiğin taşıma kavramından çıkalı çok uzun zaman oldu. Lojistik artık insanın ihtiyacının derhal karşılanması anlamına evrilmeye başladı …Derhal demek , hız demek , az sayıda adımla doğru işi bitirmek demek… Yoksa insan binlerce yıldır taşıyor zaten.. Bilinen ilk tarım merkezi olan bugünkü Lübnan topraklarında ekim yapan ilkel insan da hasadını sırtında taşıyordu , ortaçağda köylü yükünü sırtında taşıyordu, soylu at üstünde … Kurtuluş Savaşı’nda Nene Hatun kağnıyla cephane taşıyordu……. Artık sadece bir taşımadan bahsetmek mümkün değil. İnsanoğlu istediğine anında sahip olmak istiyorsa ,Türkiye burada modern lojistik , endüstri 4.0 ile duruma müdahil olup en az sayıda basamak ile bunu başarmak zorunda.. Aksi halde çok iddialı olduğumuz lojistik pazarımıza dünyada bir yer bulmamız mümkün olmayacaktır. Çılgın insanlık başka gezegenlerde yerleşim yeri kurmak için şehir planlamacılarına , mimarlarına yarışmalar açıp şehir tasarlatabiliyorsa bizim kuzey yarımküre 26-45 doğu meridyenleri ile 36-42 kuzey paralelleri arasında seyirci olmayı kabul etmememiz gerekmektedir. Sektörümüzde adımlarımızı daha büyük açıp koşup mesafeleri kısaltmanın zamanı geldi de geçiyor bile..
KAYNAKÇA
Bozkır, C., Mermertaş, F. (2019).Türkiye ve G8 Ülkelerinin Lojistik Performans Endeksine Göre Karşılaştırılması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi Yıl: 2019, Cilt: 7, Sayı: 2, s. 107-117.
Karahasan, F(2012).Taşlar yerinden oynarken dijital pazarlamanın kuralları.(sayfa 158).İstanbul:CEOplus